شناخت سوره های قرآن کریم (بخش یکم)

شناخت سوره های قرآن کریم (بخش یکم)

1. فاتحه (گشاینده)

چون قرآن با این سوره شروع می‌شود و این سوره آغازگر قرآن است، «فاتحه» نامیده شده است. و بخاطر حمد وستایشی که در این سوره از خداوند به عمل آمده نام دیگرش سوره «حمد» است. و نیز به نام «شکر» و«وافیه» و«نور» هم از آن یاد می‌شود. نام دیگرش «سبع المثانی» است ونیز «امّ الکتاب». امام صادق (ع) فرموده است:

سوره‌ای است که اولش ستایش، وسطش اخلاص وآخرش نیایش است. (تفسیر برهان ج 1 ص42).

این سوره 7 آیه دارد و در سال سوم بعثت آمده و چهل و سومین سوره است که در نازل شده است. بعضی هم این سوره را اولین سوره دانسته‌اند.

2. بقره (گاوماده)

درآیات 67 تا 73 این سوره داستان فرمان خدا به بنی اسرائیل، مبنی بر کشتن وذبح کردن گاو، بیان شده است. این سوره کلاً در مورد مؤمنین ومشرکین ومنافقین وخلقت آدم و بدعتهای اهل کتاب و ماجراهای موسی و بنی اسرائیل و بنای کعبه توسط حضرت ابراهیم ونعمتهای خداوند ومسائل قصاص ووصیت قتال با مشرکین و نکاح و طلاق و ربا ومجادله ابراهیم با مشرکین بر سر اعتقاد به توحید و تغییر قبله و احکامی از حج وارث و روزه و... می‌باشد.آیة الکرسی، آیه  255 این سوره است.

286آیه دارد و بیشتر آیاتش در مدینه و پس از هجرت نازل شده است.

3. آل‏ِعِمران

عمران پدر حضرت مریم بود. خاندان عمران عبارت می‌شود از عمران و همسرش و مریم.

درآیه 33 می‌خوانیم:

«خداوند،آدم وآل ابراهیم وآل عمران را بر جهانیان برگزید.»

در این سوره، که 200 آیه دارد و در سال سوم هجرت در مدینه نازل شده است از توحید ومقاومت در برابر دشمنان و مردم شناسی و در رابطه با جنگ بدر و ا’حد و زندگی مسلمین در آن فراز و نشیبها، سخن می‌گوید. در بخشی هم ولادت مریم و عیسی و نصاری و مجادله با اهل کتاب یهودیان هم سخن بمیان آمده است و در کل، بشارتی برای اصحاب پیامبر است.

4. نساء (زنان)

در قسمتهائی از این سوره، مسائل و احکامی درباره ازدواج با زنان و حقوق آنان و روابط خانوادگی و حل اختلافات و مسئله ارث و طلاق و... بیان شده است. از آیه 136 به بعد، تشریح روحیات منافقین است.

از موضوعات دیگر این سوره، احکام نماز و جهاد و هجرت و شهادات و تجارت، حالات اهل کتاب و همچنین شئون جامعه بنا می‌شود. و دستورات اجتماعی اسلام در این سوره ذکر شده است.

این سوره در مدینه و پس از هجرت نازل شده است و 176 آیه دارد.

5. مائده (سفره وخوان غذا)

در آیه 112 تا 115 حواریون و پیروان عیسی (ع) از او درخواست می‌کنند که برای اطمینان بیشتر، خداوند می‌خواهد که: «پروردگارا! برای ما غذائی ازآسمان نازل کن تا برای اول وآخر ما عید باشد و نشانه‌ای از تو...».

نام دیگر سوره، «عقود» است. این سوره دارای 120آیه است و پس از هجرت، در مدینه جزء آخرین سوره‌هائی است که نازل شده و عمدتاً تأکید آیاتش بربنای اجتماعی اسلامی،

بر پایه بینش توحیدی و مبارزه با خرافات و شرکها و تاسیس روابط صحیح اجتماعی و احکام حلال و حرام می‌باشد. حرمت شراب و قمار، در آیه 90 آمده است.

و از این رهگذر، مسائلی از عهد و پیمان و حدود و قصاص و داستانهائی از هابیل و قابیل و از بنی اسرائیل نیز بیان شده است، که در زمینه مسائل حقوقی و جزائی می‌باشد. مطالب مربوط به غدیر خم در آیات 3 و 67 بیان شده است.

6. انعام (احشام وچهارپایان)

در قسمتهائی از آیات 136 تا 144 عقائد و رسوم و سنت های جاهلی را درباره گاو وگوسفند و شتر و بز و قربانی و گوشت آن بیان کرده و در اصلاح عقائد انحرافی آنان در مورد این حیوانات کوشیده است.

تلاش همیشگی قرآن در اصلاح «عقیده» انسان بخصوص در مورد الوهیت وعبودیت، این سوره روشن است و در همین باره به مسائلی از قبیل توحید و نبوت و معاد و احتجاج با مشرکین و برخی وظائف شرعی پرداخته است.

این سوره 165آیه دارد و جزء6 آیه، بقیه در مکه و قبل از هجرت نازل شده است و بنا به نقلی آیات20،23،91،93،114،140،151،152،153، از این سوره، مکی است. این سوره پس از سوره «حجر» نازل شده است.